مراحل توسعه یک میدان هیدروکربنی
۰ ۱۰۵۷ ۰ ۱۳۹۲/۰۵/۲۶ ۱۰:۰۵
مراحل توسعه یک میدان هیدروکربنی
مراحل توسعه یک میدان هیدروکربنی
به طور کلی طول عمر یک میدان هیدروکربنی را می توان به پنج مرحله تقسیم کرد:
1- فاز اکتشاف (exploration phase)
2- فاز ارزیابی (appraisal phase)
3- برنامه ریزی برای بهره برداری (development planning)
4- فاز تولید (production phase)
5- فاز از کار افتادگی (decommissioning)
فاز اکتشاف
این فاز جهت کشف ذخایر جدید هیدروکربن است تا به جای حجم های تولید شده جایگزین شود. بیش از یک قرن است که زمین شناسان نفت همواره در جستجوی نفت هستند و در طی این دوره به اکتشافات مهمی دست پیدا کرده اند. خوشبختانه با پیشرفت تکنیک های اکتشافی جدید ، دقت فعالیت های اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد. با وجود این پیشرفت ها ، هنوز اکتشاف به صورت یک فعالیت باریسک بالا باقی مانده است.
معمولا در کارهای اکتشافی در ناحیه مورد نظر ، قبل از اینکه یک چاه اکتشافی حفاری شود، مطالعات زیر صورت می گیرد:
- بررسی زمین شناسی ناحیه برای پی بردن به وجود شرایط لازم برای تولید هیدروکربن
- بررسی های مغناطیسی و گرانی سنجی
- بررسی های لرزه شناسی
-اقدام به حفر چاه اکتشافی
فاز ارزیابی
زمانی که یک چاه اکتشافی به هیدروکربن برخورد می کند، هنوز تلاش قابل ملاحظه ای برای تعیین ذخیره حقیقی میدان لازم است. به عبارت دیگر فعالیتهایی که در مرحله اکتشاف صورت می گیرد، اطلاعاتی در مورد شکل و اندازه ذخیره حقیقی میدان و یا قابلیت تولیدی انباشته هیدرکربن به ما نمی دهد. ریسکی که در اینجا وجود دارد این است که یک میدان ممکن است بیشتر یا کمتر از آن چیزی که انتظار داریم تولید کند. در نتیجه تسهیلات مورد نیاز میدان ممکن است کمتر یا بیشتر در نظر گرفته شود و نهایتا سود بخشی پروژه با مشکل روبرو شود. بنابراین لازم است که بعد از مرحله اکتشاف یک برنامه ارزیابی جهت بهینه کردن توسعه تکنیکی انجام گیرد. این برنامه ممکن است تولید نفت اولیه از میدان را برای چند سال به تعویق بیاندازد و از طرفی یک هزینه به سرمایه گذاری اولیه اضافه کند. ابزارهای اصلی که در ارزیابی استفاده می شود در واقع همان ابزارهایی هستند که در اکتشاف مورد استفاده قرار می گیرند.
ابزارهای دیگری که ممکن است در ارزیابی استفاده شوند شامل:
1- یک آزمایش تداخل (Interference test) بین دو چاه برای تعیین ارتباط فشار در عرض یک گسل
2- حفر یک چاه در پهلوی یک میدان جهت بررسی تاثیر شیب لایه های دیده شده در روی مقاطع لرزه ای
3- حفر یک چاه به صورت افقی برای معلوم شدن کناره های مخزن و تعیین گسترش مخزن به طور جانبی
4- مغزه گیری از یک چاه برای مطالعه تاثیرات
برنامه ریزی برای بهره برداری
براساس نتایجی که از فازهای اکتشاف و ارزیابی بدست آمده است و با بررسی امکانات موجود در نهایت می توان یک برنامه بهره برداری از میدان را تدوین کرد و به طور متوالی اجرا کرد، هدف اولیه برنامه بهره برداری از یک میدان ، تامین تسهیلات سطحی و زیر سطحی به منظور تولید است. این مرحله این اطمینان را می دهد که همه جنبه های پروژه شناخته شده اند. در این مرحله یک سری مواردی که باید مورد بحث قرار گیرد شامل:
1- اهداف بهره برداتری
2- داده های مهندسی نفت
3- اصول کار
4- توصیف تسهیلات مهندسی
5- تخمین هزینه و نیروی انسانی
6- برنامه ریزی پروژه
7- پیشنهاد بودجه
فاز تولید
فاز تولید از زمانی شروع می شود که هیدروکربن اقتصادی به درون چاه جریان می یابد. این فاز مرحله جبران سرمایه است. یعنی علاوه بر اینکه سرمایه گذاری اولیه جبران می شود، برای پروژه های جدید نیز ممکن است پول فراهم کند.
به طور کلی برنامه های بهره برداری وتولید براساس پروفیل های تولید (production profile) پیش بینی شده که بستگی به مکانیسم ها و نیروهای رانش در مخزن دارند، انجام می گیرد.
پروفیل تولید ، تسهیلات مورد نیاز و تعداد چاههایی را که باید حفر شوند تعیین می کند. به طور کلی پروفیل تولید سه فاز مشخص را نشان می دهد:
1- دوره افزایش: در طی این دوره نفت چاههای تولید کننده به خطوط لوله منتقل می شود.
2- دوره ثبات: در این دوره ممکن است یک سری چاههای جدید حفر شوند، ولی در عین حال یکسری چاههای قدیمی تر شروع به کاهش تولید می کنند و در نتیجه میزان تولید ثابت می ماند.
3- دوره کاهش: در طی این دوره که معمولا طولانی ترین دوره است و دوره پایانی نامیده می شود همه چاههای تولیده کنده کاهش تو.لید را نشان می دهند.
فاز از کار افتادگی
طول عمر اقتصادی یک میدان به طور معمولی در یک مرحله متوقف می شود و دیگر ، تولید سرمایه نمی کند به این مرحله ، از کارافتادگی میدان گویند. از کارافتادگی اقتصادی به عنوان مرحله ای است که در آن مرحله درآمد کل ، هزینه های عمل را تحت پوشش قرار نمی دهد. البته هنوز به طور تکنیکی امکان ادامه تولید میدان وجود دارد ولی نفعی در آن موجود نیست.
حداقل دو روش برای به تاخیر انداختن از کار افتادگی یک میدان وجود دارد:
کاهش هزینه های عمل و افزایش تولید هیدروکربن.
در مرحله از کارافتادگی میدان ، می توان از طریق روشهای بازیافتی مثل فرآیندهای آب روبی
و فرآیندهای شیمیایی و غیره ، آن قسمت از هیدروکربن را که بعد از تولید اولیه در مخزن باقی مانده بازیافت کرد. ولی نهایتا همه ذخایری که از نظر اقتصادی قابل بازیافت هستند به اتمام خواهند رسید و میدان از کار خواهد افتاد.
عضو فعال
مهندس نفت گرایش حفاری و استخراج از مخازن نفتی
